Juni 2020 – Kom in Actie
De maand juni staat elk jaar in het teken van de actiemaand ‘Not my crime, still my sentence’, op initiatief van Children Of Prisoners Europe. K I N D vroeg professionals en ervaringsdeskundigen,waaronder (voormalige) kinderen van gedetineerden, om vanuit hun perspectief te reageren op de verschillende artikelen uit de aanbeveling van De Raad van Europa. Deze richtlijnen staan eenvoudig beschreven in de brochure ‘Kom in Actie’ en beschermen de rechten en belangen van kinderen met een gedetineerde ouder. We belichtten er deze maand 10 van de 56 richtlijnen.
Rechter
Aanbeveling 2 vraagt de rechter rekening te houden met de kinderen van een verdachte . We hebben een strafrechter gevraagd hoe er wordt omgegaan met een dergelijke situatie: ‘Er wordt niet specifiek aan de gevolgen voor kinderen van de verdachte gedacht, maar het komt nog wel eens voor bij (vrouwelijke) verdachten van niet te erge delicten, waar gevangenisstraf een optie is maar wellicht nog met een taakstraf kan worden volstaan. In zo’n geval kan de omstandigheid dat verdachte zorg draagt voor de kinderen dan wel doorslag geven voor het opleggen van een taakstraf.’
Willem Jan Ausma, Advocaat in strafzaken bij Ausma de Jong advocaten zegt: Van een gevangenisstraf is zelden iemand een beter mens geworden. Er zijn goede alternatieven voor mensen die strafbare feiten hebben gepleegd zoals een behandeling om gedragsverandering en andere inzichten te bewerkstelligen. Daarom ben ik ook een voorstander van alternatieven als mediation en herstelbemiddeling. Als het gaat om zware strafbare feiten dient er in de rapportage gekeken te worden naar deze alternatieven, ook vanuit het perspectief van de kinderen. Aan de rol van de verdachte in het gezin zou meer aandacht moeten worden geschonken en gekeken worden waar alle betrokkenen het beste mee af zijn.
Lees ook ons artikel over onderzoek: impact van strafrechtelijke beslissingen
Dichtbij huis
In aanbeveling 3 beveelt de Raad van Europa aan om een ouder in detentie dichtbij het kind te plaatsen. Jongerenambassadeur Carmen van Exodus Nederland vond het een voordeel dat zij nooit langer dan 50 minuten onderweg was naar haar vader in detentie. Daarbij geeft jongerenambassadeur Marleen van Exodus aan dat de ontwikkeling van een kind kan achterlopen bij het niet zien van de ouder. Vragen als: hoe gaat het en wat is mijn vader/moeder aan het doen blijven dan op de voorgrond, terwijl andere zaken als school en spelen stilstaan en dat is zonde.
Arrestatie van een ouder
Volgens aanbeveling 8 moet de politie, indien mogelijk, zorgen dat er geen kinderen aanwezig zijn bij een arrestatie. In Nederland doet de politie de ‘‘kindcheck_bij_arrestatie_en_detentie’ bij de arrestatie van een ouder. De kindcheck is een procedure waarbij de politie nagaat of de arrestant zorg draagt voor een kind. Wil je meer weten over de kindcheck , lees de brochure van VNG, ministerie van Veiligheid en Justitie en Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Uit onderzoek van Politie en Wetenschap en de Universiteit Leiden is bekend dat ‘proactieve bewustwording’ bij de politie ‘op het gebied van de zorgbehoefte van kinderen, de essentie vormt voor verbetering’ Kinderen zouden moeten vallen onder ‘kwetsbare personen’ in plaats van als ‘complicatie van de aanhouding’ te worden gezien.
Verlof op speciale dagen
Wenselijk is dat een gedetineerde ouder de gevangenis kan verlaten voor hele speciale dagen, luidt aanbeveling 11 van de Raad van Europa. Ervaringsdeskundige Jeske is van mening dat “kinderen niet altijd de dupe hoeven te zijn van wat hun ouders hebben gedaan. Het is fijn als er aandacht is voor contact tussen de gedetineerde ouder en hun kinderen op speciale dagen, zoals een verjaardag of bij ziekenhuisopname. Dit zorgt ervoor dat de kinderen gewoon mee kunnen doen op school en vertellen hoe ze hun verjaardag met beide ouders vierden. Er zijn verschillende organisaties die samen met de penitentiaire inrichtingen vader/moederdagen, kerst en sinterklaasmiddagen mogelijk maken in de gevangenis. Het samen vieren daar en thuis zijn van groot belang voor het herstellen en bouwen aan ouder-kind relatie en het creëren van herinneringen”.
Ondersteuning van penitentiaire inrichtingswerkers
Bij aanbeveling 15 vraagt de Raad van Europa dat leidinggevenden in de gevangenis informatie en ondersteuning geven aan kinderen over hoe ze contact kunnen opnemen met hun ouders en over belangrijke gevangenisregels. Kinderen hebben informatie nodig die ze gemakkelijk kunnen begrijpen – in verschillende talen indien nodig. Hier ligt nog wel een uitdaging. Vanuit K I N D onderwijzen en spreken we met personeel. Voor K I N D en het gevangeniswezen ligt hier nog een opdracht om de informatie samen toegankelijk te maken.
Wil je weten wat jíj kan doen om een kind te ondersteunen in het contact? Lees hier alle tips!
Kindvriendelijke ruimtes
In aanbeveling 20 stelt de Raad van Europa dat elke gevangenis kindvriendelijke wacht- en bezoekkamers moet hebben waar kinderen zich veilig, welkom en gerespecteerd voelen. Jongerenambassadeur Carmen van Exodus verteld: “Belangrijk om de sfeer en ambiance zo neutraal mogelijk te houden voor kinderen. Daar bedoel ik mee dat er weinig associatie moet zijn met een gevangenis. Hierbij kan ook gedacht worden aan aparte ruimte, zodat gezinnen niet met elkaar in één groet ruimte hoeven te zijn (minder afleiding). Als dit op een aparte plek (los van de gevangenis) zou kunnen, zou ik daar zeker voorstander van zijn. Het kind hoeft hierdoor niet geconfronteerd te worden met het gebouw en de gevoelens die hierbij opgeroepen worden. Echter begrijp ik ook dat dit logistiek waarschijnlijk een klus zal zijn, het zou ook fijn zijn als het in een bijgebouw kan waardoor het al natuurlijk voelt. Denk hierbij ook aan de kleuren, spullen en opstelling van de kamers”.
Voorzieningen regelen voor ouder en kind
Volgens aanbeveling 25 moet het personeel in de gevangenis ervoor zorgen dat alle betrokkenen de regels naleven die kinderen in staat stellen contact te behouden met hun gedetineerde ouder door bijvoorbeeld (video)bellen of internet. Jongerenambassadeur Carmen van Exodus vindt het belangrijk dat het kind centraal komt te staan en dat we luisteren naar de wensen van het kind. “Wat heeft het kind nodig om z’n leven voort te kunnen zetten zonder zijn vader of moeder? Hoe en wanneer wil hij of zij contact houden? Ik kan me voorstellen dat dit ook weer per levensfase verschillend is. Mooi vanuit hier te starten en de wensen in acht te nemen”. Uit onderzoek is gebleken dat moeilijkheden in het onderhouden van het contact met gedetineerde moeders invloed heeft op het welbevinden van de kinderen. In het onderzoek Mum’s the Word van Sanne Hissel lees je meer over de effecten van een ouder in detentie op het kind.
Thuisverlof
Aanbeveling 32 stelt dat gevangenen thuisverlof moeten krijgen om kinderen te beschermen tegen de moeilijkheden van het bezoek in een gevangenis, om de kinderen voor te bereiden op de terugkeer van hun ouders en om hun ouder bij speciale evenementen aanwezig te hebben. Jongerenambassadeur Jeske van Exodus vindt het “onmenselijk om een onschuldig kind te straffen doordat een gedetineerde ouder niet op de verjaardag kan zijn of in het ziekenhuis op bezoek kan wanneer het kind ziek is. De ernst van het strafbaar feit dat gepleegd is en de leeftijd van de kinderen kan in deze aanbeveling een rol spelen”. In een artikel van de Kinderombudsman vertellen twee kinderen over hoe zij het verlof van hun ouder in detentie ervaren. Ben je benieuwd naar de persoonlijke ervaringen van de kinderen? Lees dan hier het artikel van de Kinderombudsman.
Moeders en baby’s
Aanbeveling 36 stelt dat een baby bij de ouder in de gevangenis kan blijven als het goed voor het kind en als de regels dat toelaten. In de penitentiaire inrichting in Nieuwersluis is besloten om een pasgeborene en moeder niet uit elkaar te halen in de eerste cruciale weken. In de inrichting is er plek voor maximaal 4 moeders met baby. De moeder en kind cellen bevatten aanpassingen, zoals een badje, commode, kinderwagen en luiers. Ook foto’s worden zo nu en dan gemaakt voor later, met liefde en zonder dat er iets van detentie zichtbaar is. De plek was wellicht niet wat de moeder had gewild maar er heerst dankbaarheid voor de tijd die hen samen is gegund.
Opleiding van gevangenispersoneel
Bij aanbeveling 47 besteedt de Raad van Europa aandacht aan de opleiding van het gevangenispersoneel. Al het gevangenispersoneel moet worden opgeleid om kennis te hebben van de rechten van kinderen en wat zij moeten doen om ervoor te zorgen dat kinderen zich te allen tijde veilig en comfortabel voelen wanneer zij hun gedetineerde ouder bezoeken. Marc is penitentiair inrichtingswerker en begeleidt regelmatig ouder en kind bij een bezoek: “Voor kinderen is het bezoeken van hun vader in de gevangenis altijd een spannend moment. Wanneer het bezoek soepel verloopt, voelt het kind zich sneller op zijn of haar gemak”. Lees hier meer over de persoonlijke ervaring van Marc.
Door deze aanbevelingen komt er meer zicht op wat voor manieren wij samen met professionals de situatie voor kinderen met een ouder in detentie zo aangenaam mogelijk kunnen maken.
Herstellen doe je samen!
