Op woensdag 22 december sprak K I N D met kindercoach en auteur Conny van Tatenhove over haar boek Vogelvrij.
K I N D adviseert dit werkboek regelmatig aan professionals die te maken hebben met kinderen met een ouder in detentie. Het werkboek helpt kinderen bij het verwerken van hun gevoelens als een ouder in detentie is. Lees onder dit filmpje het interview met Conny van Tatenhove over hoe het werkboek ontstond.
Conny is 56 jaar en woont in Hilversum. Ze is getrouwd en heeft drie inmiddels volwassen kinderen. Nadat ze de opleiding Kindercoach in Utrecht afrondde, begon ze ongeveer tien jaar geleden met het opzetten van een klein coachingsbedrijf: Regenboogkind. Ze wilde kinderen tussen de vier en de twaalf jaar coachen die zich in een moeilijke situatie bevinden. Ze koos er bewust voor ook kinderen die een gedetineerde ouder hebben bij te staan. Ze vond dit erg belangrijk. Het bedrijf groeide echter onverwacht hard. Sinds een aantal jaar heeft ze daarom naast Regenboogkind nog een klein bedrijf: Vlinderkinderen. Onder deze naam coacht ze kinderen die te maken hebben met scheiding en rouw.
Hoe Vogelvrij ontstond
Conny vertelt hoe ze op het idee kwam om Vogelvrij te schrijven. Op een dag werd iemand in haar nabije omgeving aangehouden en kwam ze zelf in aanraking met detentie. Dit was een hele heftige ervaring voor haar en haar kinderen. Slachtofferhulp werd niet aangeboden. Ze besefte echter dat haar gezin hier niet zonder hulp doorheen zou komen en schakelde meteen hulpverlening in voor haar kinderen. Maar de hulpverlening had nog nooit kinderen meegemaakt die in aanraking kwamen met detentie. Dat was het moment waarop Conny dacht: ik weet nog niet hoe, maar ooit wil ik er zijn voor kinderen die dit ook meemaken.
Jaren later is ze daarom de opleiding Kindercoach begonnen en startte ze haar bedrijf. Ze dacht: nu ga ik er zijn voor deze kinderen. Maar in de praktijk bleek dit nog best een uitdaging. Op het moment dat (meestal) vaders in de gevangenis terecht komen, verdwijnt ook de geldstroom. Er is dan dus geen geld meer om een kindercoach te betalen. Hoewel het Conny niet om het geld te doen was, wilde ze haar bedrijf wel overeind houden. Ze bleef nadenken hoe ze de kinderen kon bereiken die niet in de coaching terecht kwamen. Toen ontstond het idee voor een boek. In het begin was het nog een heel vaag idee, maar Conny begon met schrijven.
De making-of
Op een dag zag Conny een item over kinderen met een ouder in detentie op het Journaal van Marith Volp, toentertijd lid van de PvdA in de Tweede Kamer. Ze was al voorzichtig begonnen aan een boek en besloot Marith te mailen over dit proces. Tot haar verrassing bleek Marith heel enthousiast over Conny’s plannen voor een werkboek en bood aan dat zij, als het zover was, het eerste exemplaar graag in ontvangst wilde nemen. Vanaf toen kwam het geheel eigenlijk in een stroomversnelling. Conny schakelde kennissen in om samen een goed therapeutisch werk neer te zetten. Een vriendin van haar gaf het boek vorm. Iemand anders schilderde de voorkant en ontwierp het spel dat midden in het boek zit. Toen het boek af was, overhandigde ze het eerste exemplaar inderdaad aan Marith Volp in het Museum Hilversum. Verschillende organisaties, zoals Humanitas, Gevangenenzorg en Exodus waren daar ook bij aanwezig. Ook kreeg Conny vanaf toen meer naamsbekendheid bij psychologen, coaches en vertrouwenspersonen vanuit het hele land. Ze had van tevoren nooit gedacht dat het zo zou lopen.
Leeftijd
Conny’s kinderen inspireerden haar tijdens het maken van het boek. Zij keken en lazen ook vanaf het begin mee. Tijdens het schrijven had Conny vooral kinderen van basisschoolleeftijd in gedachten. Haar ervaring was dat tieners veel vragen stellen en onderzoeken wat er nu precies gebeurt als er een ouder aangehouden wordt. Zo gaan ze een verwerkingsproces in. Basisschoolkinderen doen dit veel minder en dreigen op die manier een beetje ondergesneeuwd te worden. Daarom vond ze het belangrijk om zich juist op deze leeftijdscategorie te richten. Achterop het boek staat dat het bedoeld is voor kinderen tussen de zeven en twaalf jaar. Conny weet echter dat het afhankelijk is van het kind wanneer je het boek inzet. Het boek is ook goed ingezetbaar bij jongere kinderen die al wat kunnen lezen. Of juist bij oudere kinderen die emotioneel of verstandelijk een lagere leeftijd hebben dan hun numerieke leeftijd. Je kunt er bijvoorbeeld ook goed iets uithalen dat past bij de situatie. Sommige onderwerpen zijn voor elke leeftijd relevant.
Inhoud
De man van Conny bedacht de titel Vogelvrij. Ze legt uit: ‘Op de voorkant zijn drie vogels geschilderd. Eén vogel zit gevangen. De andere twee vogels zijn vrij maar voelen zich eigenlijk niet vrij. Dit is erg herkenbaar voor families waarin zich een gedetineerde bevindt. Zo ontstond de titel.’
Gevoelens vindt Conny erg belangrijk. Het hele werkboek draait hier dan ook om. In het boek kunnen kinderen tekenen, krassen, knutselen en vragen beantwoorden die te maken hebben met hun gevoel op het moment dat er iets belangrijks rondom hun gedetineerde ouder plaatsvond. Ook staan er onder andere gedichtjes in, een lied, een brief van een vader in detentie en een moeilijke-woordenlijst. In het midden zit een spel dat gebaseerd is op Ganzenbord. Dit doet het ook altijd erg goed, weten wij bij K I N D. Verder zorgde Conny ervoor dat het kind centraal staat door steeds te benadrukken hoe waardevol het kind is. Het is een erg interactief boek. Kinderen kunnen zelf aan de slag. Wel raadt Conny aan om het boek te lezen met een volwassene die het kind vertrouwt en die het bij kan staan. Er kunnen hevige emoties en gevoelens loskomen tijdens het doorwerken van het boek. Het is fijn voor een kind als er dan iemand bij is.
Vertalingen
Inmiddels is het boek ook beschikbaar in het Papiaments en Spaans. Dit proces was erg bijzonder. Conny reisde naar Curaçao en besloot daar een coach op te zoeken, wat te praten en haar boek te laten zien. Deze coach, Tineke Strijland, was ooit vrijwilligster bij Exodus geweest. Ze wist dus wel het één en ander af van detentie. Tineke wilde het boek ook graag op Curaçao hebben. Helaas was er geen geld om het boek te drukken. Conny besloot een fonds aan te schrijven. Ze kreeg het geld en nu konden er boeken gedrukt worden. Ze nam voor de boekpresentatie ervaringsdeskundige Terry Akins mee om zijn ervaring te delen en piano te spelen. Inmiddels is Vogelvrij ook verspreid naar Bonaire.
De vertaling in het Spaans liep via kennissen. In Colombia wilde een coach ook graag met Vogelvrij gaan werken. Met het geld dat over was van het fonds voor de vertaling in het Paiaments, lukte het vervolgens om het boek ook in het Spaans te drukken. Helaas volgde vlak daarop een strenge lockdown in Zuid-Amerika. Daardoor is er tot nu toe nog weinig gewerkt met de Spaanse versie. Maar de boeken zijn er in elk geval.
Reacties
Conny krijgt veel positieve reacties op het boek. Het wordt nog steeds veel verkocht aan psychologen, coaches, gevangenissen en dergelijke. Conny vraagt niet expliciet aan mensen die het boek kopen wat ze ervan vinden. Ze is allang blij dat mensen het boek willen kopen en vindt vragen naar de ervaringen ook te persoonlijk. Maar veel mensen reageren uit zichzelf, veelal met lovende woorden. Conny is erg dankbaar dat het boek zo goed wordt ontvangen en is verbaasd hoe men haar altijd weer weet te vinden.
Toekomst
Toch blijft ze niet stil zitten. Conny is op dit moment nog bezig met een opleiding Uitvaartbegeleiding. Ze hoopt deze, zodra ze die heeft afgerond, te kunnen combineren met haar bedrijf Vlinderkinderen. Ook was er ooit een plan om het boek Vogelvrij in het Engels te vertalen. Het geld wat hiervoor aan de kant was gelegd is uiteindelijk besteed aan de Spaanse vertaling. Maar wie weet wat de toekomst nog brengt. Verder is ze in haar achterhoofd nog bezig om ook een soortgelijk boek uit te geven voor tieners. ‘Maar een boek uitgeven kost veel tijd en energie, dat heb ik nu even niet. Ik focus me nu eerst op mijn opleiding, maar het is nog wel een toekomstplan.’ Om haar heen ziet ze ook dat er wel steeds meer aandacht komt voor families van gedetineerden. Ze bekijkt de heftige ervaring die ze heeft gehad dan ook van de positieve kant: het heeft in elk geval wel iets goeds uitgewerkt.
