Interview met (kind) Jolien: Je stiefvader in de gevangenis
In dit interview staat de beleving van een inmiddels volwassen kind centraal. Wat doet het met je als je van jongs af aan met geweld opgroeit en de omgeving jou veroordeelt, omdat je stiefvader in de gevangenis zit?
Vechtscheiding
Jolien is anderhalf wanneer haar ouders uit elkaar gaan. Beide ouders krijgen een nieuwe partner en blijven ondertussen in een vechtscheiding met elkaar verwikkeld.
Jolien krijgt jarenlang haar eigen vader maar zelden te zien, omdat haar moeder daar een stokje voor steekt. In de plaats daarvan krijgt ze een stiefvader, die wel ondernemend is maar met een glaasje te veel op erg gewelddadig wordt.
Op een avond, als Jolien inmiddels vier jaar is, wordt haar stiefvader opgepakt en krijgt hij twee jaar celstraf. ‘Ik heb het niet gezien, dat hij werd opgepakt, maar het hele dorp stond helemaal blauw van de lichten, van de politiesirenes. Ik hoorde mijn moeder huilen. De volgende ochtend was mijn stiefvader er niet. Mijn moeder vertelde dat hij voor een tijdje op vakantie was.’

Broodje Spin
‘Het hele dorp wist dat mijn stiefvader door de politie was opgepakt en de kinderen op school dus ook. Die kinderen mochten van hun ouders niet met mij spelen. Veel kinderen pestten mij dat mijn (stief)vader in de gevangenis zat en dat hij daar “broodje spin” at. Ik was heel erg alleen. Met mijn stiefvader in de gevangenis en een kleine baby had mijn moeder ook niet veel tijd voor me. Gelukkig had ik wel een juf die heel lief was en mij veel aandacht gaf.’
‘Ook al zeiden de kinderen dat mijn (stief) vader in de gevangenis zat, toch bleef ik mijn moeder geloven dat hij op vakantie was. Het duurde heel lang voordat ik hem voor het eerst mocht zien. Ik had een plastic telefoon en probeerde hem daarmee te bellen. Ik miste hem.’
‘Ik herinner me nog de eerste keer dat ik op bezoek ging. Er liepen pauwen rond en die vond ik zo mooi! Ik was vier jaar en dacht nog steeds dat mijn stiefvader hier op vakantie was. Ik wilde daar wel blijven bij die pauwen. Dus toen de bewaker riep dat het tijd was om te gaan, wilde ik niet weg. Ik werd zó boos dat ik de bewaker tegen zijn benen schopte! Mijn stiefvader zei toen dat ik maar beter weg kon blijven.’

Ontspoord
Toen haar stiefvader na twee jaar gevangenis weer thuis kwam wonen, bleek al snel dat zijn alcoholprobleem nog even ernstig was. Regelmatig sloeg haar stiefvader het hele huis kort en klein. ‘Hij was zo gewelddadig dat zelfs de politie bang voor hem was.’
Jolien wilde dolgraag weg en bij haar eigen vader gaan wonen, maar haar moeder hield dat jarenlang tegen. Pas toen Jolien dertien was, kon zij bij haar vader gaan wonen, die inmiddels getrouwd, ook vader van een kleuter en een baby was. Dit gezin was warm en veilig, alles wat Jolien al die afgelopen jaren niet gekend had: ‘Ik was opgegroeid zonder normen en waarden. Ik kende maar één regel: sla er op los!’
Jolien kreeg voor het eerst vriendinnen, wat voor haar helemaal nieuw was. Toch kreeg ze daar ook weer met uitsluiting te maken toen een vader van een vriendin, die politieagent was achter het detentieverleden van haar stiefvader kwam.
‘Hoe goed mijn eigen vader mij ook probeerde te helpen, ik had last van mijn verleden. Ik ging blowen, stelen, luisterde niet, was agressief.’
‘Op mijn zestiende kreeg ik een vriendje die drugsdealer was en raakte ik al snel verslaafd aan harddrugs. In de acht jaar daarna ging ik steeds verder achteruit totdat ik letterlijk op straat belandde. Ik had geen werk meer, geen plek om te wonen, geen contact meer met mijn vader en woog nog maar 36 kg. Op dat moment realiseerde ik mij, dat ik niets meer had en dat ik alleen nog mijzelf kon kwijtraken.’
Nieuwe koers
‘Ik besloot toen dat ik het roer om moest gooien door radicaal af te gaan kicken. Ik ging bij mijn moeder wonen met wie ik door de jaren heen sporadisch contact had gehouden. Inmiddels woonde zij op zichzelf zonder mijn stiefvader. Het lukte mij inderdaad om van de drugs af te komen, maar de onderliggende pijn was daarmee natuurlijk niet verdwenen. Jarenlang liep ik bij de hulpverlening die mij met forse medicatie op de been probeerde te houden.’
‘Die medicatie verdoofde mijn pijn wel, maar maakte mij ook gevoelloos, ik was net een zombie. Pas zes jaar geleden kwam ik bij een therapeut die vaststelde wat er met mij aan de hand was; ik had een hechtingsstoornis, PTSS (Posttraumatische stress stoornis) en was depressief als gevolg van mijn onveilige jeugd. Ik heb toen een trauma gerichte behandeling ondergaan (EMDR), die mij echt geholpen heeft en ben ik een ander mens geworden.’
‘Ik ging een opleiding volgen als ervaringsdeskundige en inmiddels help ik jongeren als ervaringsdeskundige en ben ik persoonlijk begeleider.’
Ervaring delen
‘Zo’n drie jaar geleden kwam ik via internet Expertisecentrum K I N D op het spoor en ben ik mij daar actief voor gaan inzetten. In mijn eigen leven en bij mijn halfbroer heb ik gezien wat een enorme impact het heeft op een kind als een (stief)ouder in de gevangenis zit. Het stigma dat je meekrijgt als kind van een gevangen (stief)ouder, de veroordeling, de uitsluiting, de eenzaamheid waar je mee te kampen hebt.’
‘Ik ben uiteindelijk goed terecht gekomen, maar mijn halfbroer is net als zijn vader het criminele pad opgegaan en heeft ook vastgezeten.’
‘Ik wil kinderen leren dat zij niet verantwoordelijk zijn voor de daden van hun (stief)ouders. En dat het oké is om van je ouder te houden of hij nu in de gevangenis zit of niet.’
‘Met mijn bijdrage aan Expertisecentrum K I N D hoop ik het stigma te doorbreken, dat mensen gaan zien dat er zoveel meer achter een delict zit. Niemand wordt als misdadiger geboren. En dat er oog komt voor kinderen met een gevangen (stief)ouder: voor aandacht, begrip, een luisterend oor, zonder oordeel. Net zoals mijn kleuterjuf, die ervoor mij was als kleuter toen iedereen mij links liet liggen.’
6 mei 2024 | Interview met Jolien (gefingeerde naam)
Interviews: Liesbeth van Luipen – Verhaalatelier.nl | Vrijwilliger Expertisecentrum K I N D
Vormgeving & Beelden: Yleana Hanekamp – Plafondeling.nl | Vrijwilliger Expertisecentrum K I N D